Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yurt dışı borçlanması yapmayı planlayanları yakından ilgilendiren yeni bir açıklama geldi. SGK tarafından yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: e-Devlet Kapısına bir yenisi eklediğimiz “Yurt Dışı Borçlanma Başvurusu Sorgulama ve Tebligat Görüntüleme” uygulamamız üzerinden yurt dışı borçlanmasına müracaat eden sigortalılarımız; işlemlerinin tamamlanıp tamamlanmadığını, borçlandıkları gün sayısını, ödeyecekleri borçlanma tutarının miktarı ile son ödeme tarihini görüntüleyebilir.
Peki kimler yurt dışı borçlanması imkanından yararlanarak emekli olabilir. Yurt dışında çalışan Türk vatandaşları, yurt dışında geçen sigortalılık/işsizlik ve ev kadınlığı sürelerini ülkemiz sosyal güvenlik kanunlarına göre emeklilik, malullük, yaşlılık ve ölüm hallerinde Türkiye’de geçmiş hizmet gibi değerlendirilmesini sağlamak amacıyla borçlanabiliyor. İşte borçlanma ile ilgili merak edilen detaylar...
Borçlanma kapsamındaki süreler yurt dışında geçen sigortalılık süreleri, bu süreler arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri, ev kadını olarak geçen sürelerdir. Yurt dışı sürelerinin borçlandırılabilmesi için; borçlanma anında Türk vatandaşı olmak ya da doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybetmiş olmak, borçlanma kapsamındaki yurt dışı sürelerini belgelendirmek ve yazılı istekte bulunmak şarttır. Ölen sigortalının hak sahipleri tarafından yapılan borçlanma başvurularında hak sahibinin borçlanma talep tarihinde Türk vatandaşı olması yeterli olup, ayrıca borçlanılmak istenilen sigortalıya ait yurtdışı sürelerinde Türk vatandaşı olma şartı aranmaz. O ülke vatandaşlığı devam edenler de yurt dışı borçlanması yapabilmektedirler.
BORÇLANMA ŞARTLARI NELER?
Türk vatandaşı olmak, Belirli nitelikte yurt dışı süreleri bulunmak, Yurt dışı sürelerini belgelendirmek, Yazılı istekte bulunmak.
KİMLER YURT DIŞI SÜRELERİNİ BORÇLANMA İMKANINDAN FAYDALANABİLİR?
Türk vatandaşları ve doğumla Türk vatandaşı olup çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler (mavi kartlılar) ile bunların Türk vatandaşı olan hak sahipleri borçlanma hakkına sahiptirler. Ayrıca, Türk vatandaşlığı ile birlikte yabancı ülke vatandaşlığına haiz çifte vatandaşlar da borçlanma yapabilir.
VEFAT EDEN SİGORTALININ YURT DIŞI SÜRELERİNİ HAK SAHİPLERİ BORÇLANABİLİR Mİ?
Vefat eden sigortalının Türk vatandaşlığında geçen yurt dışı sürelerini, Türk vatandaşı olmak şartıyla hak sahipleri de borçlanabilmektedir. Türk vatandaşlığı ile birlikte yabancı ülke vatandaşı olan çifte vatandaş hak sahipleri de borçlanma yapabilirler. Ancak, mavi kartlı hak sahipleri, borçlanma talep tarihinde Türk vatandaşı olmadıklarından dolayı, borçlanma hakkına sahip değildir.
YURT DIŞINDA GEÇEN HANGİ SÜRELER BORÇLANDIRILIR?
18 yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreler arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen süreler Kanun kapsamında borçlandırılabilir.
BORÇLANDIRILABİLECEK SÜRE OLARAK İFADE EDİLEN “SİGORTALILIK SÜRESİ” NEDİR?
“Sigortalılık Süresi” deyiminden, borçlanma kapsamındaki sürenin bulunduğu ülke mevzuatına göre ikamet süreleri hariç, çalışılmış ya da çalışılmış süre olarak kabul edilen süreler anlaşılmalıdır. Çalışılmış olarak kabul edilen süreler, ilgili ülke mevzuatına göre fiilen çalışılmadığı halde çalışmaya eşdeğer olarak kabul edilen sürelerdir.
BORÇLANDIRILABİLECEK SÜRE OLARAK İFADE EDİLEN “İŞSİZLİK SÜRESİ” NEDİR?
“İşsizlik Süresi” ibaresi, ilgili ülke mevzuatına göre çalışma süreleri ile bu çalışma sürelerine eşdeğer süreler haricinde o ülkede geçen süreyi ifade eder. İşsizlik sürelerinin tamamının borçlanma kapsamında değerlendirilmesine imkân bulunmadığından sigortalılık süreleri arasında veya sonunda her birinde en fazla bir yıl olmak kaydıyla yurt dışında geçen işsizlik süreleri borçlandırılır. Ancak, işsizlik sürelerinde Türkiye’de bulunulan tarihlerin borçlandırılmasına imkân bulunmamaktadır.
BORÇLANDIRILABİLECEK SÜRE OLARAK İFADE EDİLEN “EV KADINI OLARAK GEÇEN SÜRE” NEDİR?
Yurt dışında “ev kadını olarak geçen süreler”; evli veya bekar olup olmadıklarına bakılmaksızın, kadınların sigortalılık süreleri haricinde yurt dışında ikamet ettikleri süreleri ifade eder. Bu süreler işsizlik süresi kapsamında değerlendirilmez. Borçlanma talebinde bulunanlar, yurt dışında ev kadını olarak geçen sürelerinden diledikleri kadarını borçlanabilirler.
YURT DIŞINDA GEÇEN HANGİ SÜRELER BORÇLANDIRILMAZ?
18 yaşın doldurulmasından önce yurt dışında geçen süreler, Türk vatandaşlığının kazanılmasından önce veya kaybedilmesinden sonra yurt dışında geçen süreler,, İkili sosyal güvenlik sözleşmelerine göre kendilerine kısmi aylık bağlanmış ,olanların yurt dışında geçen sigortalılık süreleri arasında ve bu sürelerin bitim tarihinden sonraki işsizlik süreleri ve ev kadını olarak geçen süreler,, Yurt dışındaki işsizlik ve ev kadınlığı süresini borçlanmak isteyenlerin yurda giriş-çıkış bilgilerine göre Türkiye’de bulunduğu tespit edilen süreler,, Ülkemizdeki sosyal güvenlik kanunlarına göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamında prim ya da kesenek ödenen sürelerle çakışan yurt dışı süreleri,,
Ülkemizde tam aylık bağlanmış olanların, aylık bağlanmasından önceki yurt dışı süreleri, Türkiye’de malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamında geçen ve aşağıda sayılan yurt dışı sürelerinden; Libya’da iş üstlenen Türk işverenlerce çalıştırılan Türk işçilerinin, bu ülkede 01.09.1985 tarihinden sonra geçen çalışma süreleri, Almanya’da istisna akdi kapsamında iş üstlenen Türk işverenlerce çalıştırılan Türk işçilerinin bu ülkedeki çalışma süreleri, 5510 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi kapsamında, ülkemizle imzalanan ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri veya Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi hükümlerine göre yurt dışında geçici görevli bulunulan süreler.
YURT DIŞINDA GEÇEN SÜRELERİN TAMAMINI BORÇLANMA ZORUNLULUĞU VAR MIDIR?
Yurt dışında geçen sürelerin tamamının borçlanılması zorunlu değildir. Başvuru sahipleri, bu sürelerin tamamını, istedikleri kadarını ya da aylık bağlanmasına yetecek kadarını borçlanabilir. Bu konudaki tercihin, başvuru sırasında yazılı olarak belirtilmesi gerekir. Yurt dışı sürelerinden bir kısmını borçlanmış olanlar, diğer sürelerini yeni bir başvuru yapmak suretiyle borçlanabilir. Yurt dışı borçlanmasında sayı sınırlaması söz konusu değildir.
HANGİ BELGELER GEREKLİDİR?
İlgili ülke sigorta kurumlarınca düzenlenmiş sigortalılık sürelerini gösterir belgenin aslıyla birlikte Türkiye’de yeminli tercümanlarca yapılmış tercümesinden ya da yurt dışında bulunan Türk temsilciliklerince akredite edilmiş tercümanlarca yapılmış ve ilgili temsilcilikçe onaylanmış tercümesinden, İlgili ülkelerdeki Türk büyükelçilikleri, başkonsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikleri gibi temsilciliklerden alınacak hizmet belgesinden en az birinin Kuruma ibraz edilmesi gerekir.
YURT DIŞI SÜRELERİNİN BORÇLANDIRILMASINDA “YAZILI İSTEKTE BULUNMAK” ŞARTI NASIL YERİNE GETİRİLİR?
Yurt dışında geçen sürelerin borçlandırılabilmesi için “Yurt Dışı Süreleri Borçlanma Talep Dilekçesi” veya “Zorunlu Göç Kapsamında Gelenlerin Borçlanma Talep Dilekçesinin” usulüne göre doldurulup imzalandıktan sonra Kurumun ilgili birimine doğrudan verilmesi ya da posta yolu ile gönderilmesi gerekir. Ayrıca, Yurtdışı Borçlanma Belgesi Sistemi’nde (YBBS) borçlanmaya esas belgelerin mevcut olması halinde veya kısmi aylığın tam aylığa çıkarılması için e-Devlet üzerinden borçlanma başvurusunda bulunmak mümkündür.
ELEKTRONİK POSTAYLA BORÇLANMA TALEBİNDE BULUNULABİLİR Mİ?
Elektronik postayla borçlanma başvurusunda bulunmak mümkün değildir. Ayrıca, ıslak imzalı olmayan “Yurt Dışı Süreleri Borçlanma Talep Dilekçesi” veya " Zorunlu Göç Kapsamında Gelenlerin Borçlanma Talep Dilekçesi" ya da faks yoluyla yapılan başvurular dikkate alınmaz.
BORÇLANMA BAŞVURUSU HANGİ DURUMLARDA GEÇERSİZ SAYILIR?
Yurt dışı sürelerinin borçlandırılmasına ilişkin yapılan başvuru; Yurt Dışı Süreleri Borçlanma Talep Dilekçesinin ıslak imzasız olması, Yurt Dışı Süreleri Borçlanma Talep Dilekçesinin 6 ve 9 numaralı bölümlerinde yer alan borçlanılmak istenilen süreye ilişkin seçeneklerden birden fazla kutucuğun işaretlenmesi, Borçlanmaya esas yurt dışı sürelerine ait belgeler ile yabancı dildeki belgelerin tercümelerinin talep dilekçesine eklenmemesi, Yurt dışı borçlanma başvurusuna istinaden tahakkuk ettirilen borçlanma tutarının, tebliğ tarihinden itibaren 3 ay içinde Kurum hesabında olacak şekilde ödenmemesi durumlarında geçersiz sayılır.
BORÇLANMA MİKTARI NASIL HESAPLANIR?
Borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borçlanma tutarı, başvuru tarihindeki 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesinde belirtilen prime esas asgari ve azamî günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın % 45’i dir. 01.01.2024-31.12.2024 tarihleri arasında borçlanılacak bir gün için ödenmesi gereken tutarın alt sınırı (666,75 TL X %45=) 300,04 TL, üst sınırı ise (5.000,63 TL X %45=) 2.250,28 TL’dir. Örnek: Yurt dışında geçen 5.000 günlük süresini 15.02.2024 tarihinde alt sınır üzerinden borçlanmak isteyen birinin ödeyeceği tutar; 5.000 gün X 300,04 TL = 1.500.200 TL’dir.
BORÇLANMA MİKTARININ TAMAMININ ÖDENMESİ ZORUNLU MUDUR?
Borçlanma miktarının tamamının ödenmesi zorunluluğu yoktur. Tebliğ tarihinden itibaren 3 aylık süre içerisinde borcun bir kısmının ödenmesi halinde, ödenen miktara isabet eden gün sayısı geçerli sayılır. Tebliğ edilen borçlanma miktarının bir kısmı ödendikten sonra, kalan kısmının tebliğ tarihinden başlayarak 3 aylık yasal ödeme süresi içinde parça parça ödenmesi de mümkündür. Bu şekilde ödeme yapmak isteyenlerin Kuruma ayrıca başvuru yapmasına gerek bulunmayıp, 3 aylık süre geçtikten sonra ödeme yapılmak istenmesi halinde yeni bir borçlanma başvuru yapılması gerekmektedir. Bu durumda yeni başvuru tarihindeki prime esas günlük kazanç miktarı dikkate alınarak borçlanma tutarı hesap edilir.
VEFAT EDEN SİGORTALININ YURT DIŞINDA GEÇEN SÜRELERİNİ HAK SAHİPLERİ BORÇLANABİLİR Mİ?
Türk vatandaşı olan hak sahipleri, vefat eden sigortalının yurt dışında geçen sürelerinden aylık bağlanmasına yetecek kadar gün sayısını borçlanabilecekleri gibi bu sürelerin tamamını da borçlanabilirler.
BORÇLANDIRILAN SÜRELER TÜRKİYE’DE HANGİ SİGORTALILIK STATÜSÜNE GÖRE DEĞERLENDİRİLİR?
01.08.2019 tarihinden itibaren yurt dışı sürelerini borçlanma talebinde bulunanların borçlanma işlemleri talep tarihindeki sigortalılık statüsüne bakılmaksızın 5510 sayılı Kanunun 4/1-(b) bendi (Bağ-Kur) kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilir.
